کانکس مخصوص زلزله زدگان

کانکس ها، سازه هایی هستند که از قبل طراحی شده و در مواقع بحران مانند: زلزله، آتش سوزی، سیل و … به عنوان محلی برای اسکان قربانیان مورد استفاده قرار می گیرند. برای راحتی افراد، در کانکس ها حمام، سرویس بهداشتی، آشپزخانه و سیستم سرمایش و گرمایش قرار می دهند.                                    

مناطق زلزله خیز در ایران

می ‌توان گفت که مناطق زلزله خیز ایران عبارت اند از:

• جنوب و جنوب غرب ایران که در محدوده گسل زاگرس قرار دارد و زلزله های زیادی در این بخش رخ داده است.
• شمال و شمال غرب ایران که در محدوده گسل البرز قرار دارد.
• جنوب شرق ایران که در محدوده گسل ماکران قرار دارد و شاهد زلزله های عمقی زیادی بوده است.                                 

مدیریت بحران در زلزله

مدیریت بحران در زلزله شامل مراحل قبل، حین و بعد از وقوع زلزله است. هدف از مدیریت بحران در زلزله کاهش خطرات و تأثیرات منفی زلزله بر جان، مال و محیط زیست است. به این منظور، لازم است اقداماتی را در هر یک از مراحل زیر انجام دهید:

قبل از وقوع زلزله: در این مرحله، لازم است که به برنامه ریزی، آمادگی و پیش‌گیری توسط دولت توجه شود. برخی از اقدامات مهم در این مرحله عبارت اند از:

• تشخیص و تحلیل خطرات و ریسک های ناشی از زلزله در منطقه
• تصویب و اجرای قوانین و مقررات مربوط به ساخت و ساز مقاوم در برابر زلزله
• تأمین منابع مالی، فنی، انسانی و تجهیزات لازم برای پاسخگویی به زلزله
• تشکیل سازمان ها، شبکه ها و گروه های عملیاتی برای هماهنگی و همکاری در بحران
• توسعه و به روز رسانی برنامه های عملیاتی برای پاسخگویی به زلزله
• آموزش و ترویج فرهنگ پیش گیرانه
• اجرای تمرینات برای افزایش آمادگی

مدیریت بحران در حین و بعد از زلزله شامل مراحل امداد و نجات، کاهش خسارت، بازسازی و تعمیر است. هدف از مدیریت بحران در حین و بعد از زلزله حفظ جان و سلامت انسان ها، تأمین نیاز های اساسی زندگی، تعمیر و باز گرداندن زیر ساخت ها و خدمات عمومی، کاهش خسارت و تقویت روحیه زلزله زدگان است.

استفاده از کانکس برای اسکان زلزله زدگان

کانکس ها را می‌ توان در گروه های مختلف دسته بندی کرد:

• از نظر نوع ساخت: کانکس های ساخته شده در محل (on-site) و کانکس های پیش ساخته شده (prefabricated)
• از نظر جنس مصالح: کانکس های فلزی، چوبی، پلاستیکی، کارتنی و ترکیبی از آن ها
• از نظر طرح: کانکس های تک خوابه، دو خوابه، سه خوابه و چند منظوره

نوعی کانکس کارتنی توسط معمار ژاپنی شگرو بن (Shigeru Ban) طراحی شده است که با استفاده از لوله های کارتنی و پارچه ساخته می شود. این کانکس ها قابل جمع شدن و قابل حمل هستند و توسط سه نفر در پنج دقیقه نصب می‌شوند. کانکس کارتنی در ژاپن، اروپا و ترکیه برای قربانیان زلزله، جنگ و کرونا استفاده شده است.

از دیگر کانکس ها، کانکس پلاستیکی طراحی شده توسط شگرو بن است، که با استفاده از پانل های فایبر گلاس پوشیده شده اند و با استایروفوم (Styrofoam) به عنوان عایق حرارتی و صدا ساخته می‌شوند. این نوع کانکس ها توسط پناه جویان در ژاپن و اوکراین تولید می‌شوند تا از این طریق درآمد زایی کنند.

نوع دیگر، کانکسی به شکل چادر است که توسط شرکت Designnobis در ترکیه طراحی شده است که با استفاده از فولاد، آلومینیوم و پارچه ساخته می‌شود. این کانکس ها قابل جمع شدن و قابل حمل هستند.                                     

ویژگی های کانکس مناسب برای  زلزله زدگان

کانکس مناسب برای زلزله زدگان باید دارای ویژگی هایی باشد که از نظر محیطی، اقتصادی، فنی و اجتماعی فراهم کننده نیاز ها و خواسته های قربانیان باشد.

 برخی از این ویژگی ها عبارت اند از:

• مقاومت در برابر زلزله: کانکس باید توانایی تحمل لرزش های زمین را داشته باشد و در صورت وقوع زلزله دوباره، خطر سقوط یا تخریب را کاهش دهد. به این منظور، کانکس باید دارای ساختار محکم و متعادل، مصالح با کیفیت، استحکام بالا، اتصالات قوی و قابل تنظیم با پایه های مستحکم باشد.
• عایق حرارتی و رطوبتی: کانکس باید توانایی حفظ دما و رطوبت مناسب در فضای داخلی را داشته باشد و از نفوذ گرما یا سرما، باد یا باران جلوگیری کند. به این منظور، کانکس باید دارای مصالح عایق حرارتی و رطوبتی، پنجره ها و درب های محکم، سقف های شیب دار یا خمیده و سیستم های گرمایشی و سرمایشی باشد.
• قابل جابه‌جایی و نصب سریع: کانکس باید توانایی حمل و نقل آسان به محل مورد نظر را داشته باشد و در صورت لزوم، قابل جا به ‌جایی به مکانی دیگر باشد. همچنین، کانکس باید توانایی نصب سریع و آسان با استفاده از افردی کم و تجهیزاتی ابتدایی را داشته باشد. به همین دلیل کانکس باید دارای قطعه های از پیش ساخته شده، قطعات سبک، روش های اتصال ساده و جدا شدنی و پروفيل های استاندارد باشد.
• امکانات رفاهی: کانکس باید توانایی فراهم کردن نیازهای اساسی زندگی مثل خوردن، خوابيدن، نیاز های بهداشتی و کمک های اولیه را داشته باشد.                                       

شهر کانتینری

شهر کانتینری، منطقه ای است که در آن با استفاده از کانتینر های حمل و نقل دریایی که از کار افتاده اند، فضا های مسکونی، تجاری، آموزشی و فرهنگی ساخته اند. شهر کانتینری دارای مزایایی مانند کاهش هزینه، زمان، افزایش قابلیت جابجایی و تغییر پذیری، حفظ منابع طبیعی و تنوع طراحی است.

 برخی از مثال های شهر کانتینری در جهان عبارتند از:

• شهر کانتینری لندن: یک پروژه معماری که با استفاده از بیش از ۱۰۰ کانتینر در بندر لندن ساخته شده است. این پروژه شامل دو بخش است: شهر کانتینری ۱ و شهر کانتینری ۲ که با پل های شیشه ای به هم متصل هستند. این پروژه دارای فضا های مختلف مانند خانه ها، دفاتر، استودیو ها، کافه ها و آکادمی پارکور است.
• شهر کانتینری پوئبلا: یک پروژه معماری که با استفاده از ۵۰ کانتینر در شهر پوئبلا در مکزيك ساخته شده است. این پروژه شامل فضا های مختلف مانند رستوران ها، بار ها، گالری ها، فروشگاه ها، آمفي تئاتر و سالن نمایشگاه است. این پروژه دارای رنگ ها و طرح های جذاب و خلاقانه است.
• شهر کانتینری تورو: یک پروژه معماری که با استفاده از ۳۲ کانتینر در شهر تورو در نيوزيلند ساخته شده است.

 مزایا و معایب کانکس زلزله زدگان

کانکس زلزله زدگان دارای مزایا و معایبی است که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می کنیم.

مزایا:

1. به دلیل استفاده از مصالح بازیافتی، ارزان هستند.
2. در زمان کم و به راحتی نصب می شوند.
3. جنس محکمی دارند به همین دلیل در مقابل لرزش و فشار مقاوم هستند.

معایب:

1. به دلیل فلزی بودن، در هوای گرم و سرد، واکنش پذیری زیادی داشته و به سرعت هوای داخل را تحت تأثیر قرار می دهند.
2. به دلیل داشتن طرح های ساده و یکنواخت، با شرایط روحی افراد سازگار نیستند.

جمع بندی

کانکس ها، سازه های مقاومی هستند که معمولا برای قربانیان حوادث طبیعی، مورد استفاده قرار می گیرند. کانکس ها مزیت های زیادی دارند؛ مانند: نصب سریع، امکانات بهداشتی، آشپزخانه، ضد ضربه بودن، ارزان بودن و … . بنابراین بهترین گزینه برای اقامت زلزله زدگان به حساب می آیند. اما معایبی نیز دارند؛ مانند: مقاوم نبودن در برابر گرما و سرما، سادگی طرح و … که باید با استفاده از بهترین مصالح و بکار گیری طرح ها و رنگ های مختلف، این مشکلات را کاهش دهیم.